Gürültüde Konuşmayı Anlamak: Insula ve Yaşlanmanın Etkisi Üzerine Yeni Bulgular

Yaş, işitsel sistemi etkileyen önemli faktörlerden biri ve özellikle gürültüde konuşmayı anlama becerisi yaşlanmayla ve yaşa bağlı işitme kaybıyla birlikte belirgin şekilde kötüleşiyor. Konuşulan dili işlemleme sürecinin; bilişsel, sosyal ve duygusal süreçlerdeki değişimlerden ve bu değişimlerin birbiriyle etkileşiminden etkilendiği biliniyor.

Bu görsel, yapay zekâ destekli bir görsel oluşturma aracı kullanılarak hazırlanmıştır.

Yeni bir araştırma, yaşla birlikte kötüleşen gürültüde konuşmayı anlama becerisinin, beyin bölgelerinin dinlenme durumu bağlantıları ve ak madde yapısıyla ilişkili olabileceğini ortaya koyuyor. Buffalo Üniversitesi’ndeki araştırmacıların yürüttüğü bu çalışma, konuşmayı algılamada yaşanan zorlukların beynin farklı bölgeleri arasındaki karmaşık iletişim ağlarıyla bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Dinlenme hâlindeyken yapılan MRI görüntülemeleriyle, sol insulanın ses işlemesi aktif olarak yapılmasa bile daha fazla çalıştığının görülmesi, kalıcı bir yeniden yapılanmayı işaret ediyor.

İnsuladaki yapısal ve işlevsel değişiklikler aynı zamanda demansın erken dönem belirtileriyle de ilişkili olduğundan, bu bulgular işitme kaybı ile bilişsel gerileme arasındaki bilinen bağlantıyı açıklamaya yardımcı olabilir.

Brain and Language dergisinde yayınlanan bu çalışmanın temel amacı, dinlenme halinde beyin ağlarındaki değişikliklerin, bireylerin gürültüde konuşmayı anlama becerileriyle olan ilişkisini incelemekti. Araştırmacılar; 22 ile 79 yaş arasındaki katılımcıların gürültüde konuşmayı anlama performansını, dinlenme durumu fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (RS-fMRI) ve difüzyon tensör görüntüleme (DTI) verileriyle ilişkilendirdi.

RS-fMRI BOLD sinyallerindeki (kan oksijen seviyesine bağımlı sinyal) kendiliğinden ve içsel olarak üretilen nöronal aktiviteye odaklanarak birey dinlenme halindeyken beynin farklı bölgeleri arasındaki bağlantıları ortaya koyar.  DTI, beyindeki bilgi iletimini sağlayan ak madde yollarının bütünlüğü hakkında bilgi sunar. Fraksiyonel anizotropi (FA), DTI ile ölçülen ve dokudaki su moleküllerinin belirli bir yönde ne kadar serbestçe yayıldığını gösteren bir değerdir. Yüksek FA, genellikle ak madde liflerinin sağlam ve düzenli olduğunu; düşük FA ise yapısal bozulma veya hasarı işaret eder. Çalışmada, katılımcıların gürültüde konuşmayı anlama skorları (QuickSIN), RS-fMRI bulguları ve korpus kallozumun işitsel bölümünden elde edilen FA değerleri ile yaş faktörü göz önüne alınarak ilişkilendirildi. İnsulanın Ig2 bölgesi, yaş etkisi düzeltildiğinde sağ kulaktan yapılan QuickSIN testi ile anlamlı bir korelasyon gösterdi.

Temel Bulgular:

• İnsulada aktivasyon artışı: Gürültüde konuşmayı anlamakta zorlanan kişilerde, dinlenme hâlinde bile insula bağlantılarının daha güçlü olduğu gösterildi.

• İşitme kaybı ve demans arasındaki bağlantı: İnsuladaki yeniden yapılanmanın, işitme kaybı ile bilişsel gerileme arasındaki ilişkiyi açıklayabileceği düşünüldü.

Buffalo Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Bölümü’nde doçent olan ve çalışmanın ilk yazarı olan Dr. David S. Wack çalışması hakkında şunları söylüyor:

“İşitme kayıplı bireylerde, beyin ne olup bittiğini çözebilmek için başka alanları devreye sokarak daha fazla işlemleme yapmaya çalışır. İlginç olan şu ki, beyin ‘dinlenme hâlindeyken’, yani ortada bir konuşma veya gürültü yokken bile insulanın daha fazla çalıştığını gözlemledik.” “Birçok çalışma, işitme kaybı, gürültüde konuşmayı anlama becerisi ve demans arasında korelasyonlar kuruyor. Bizim bulgularımız, gürültüde konuşmayı anlama performansı düştükçe dinlenme hâlindeki beyin bağlantılarında meydana gelen değişiklikleri gösteriyor.”

Kaynak: https://neurosciencenews.com/insula-noise-speech-hearing-28829/ 

Wack, D. S., Schweser, F., Wack, A. S., Muldoon, S. F., Slavakis, K., McGranor, C., ... & McNerney, K. (2025). Speech in noise listening correlates identified in resting state and DTI MRI images. Brain and Language, 260, 105503.